1. Bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ là bệnh gì?
- Bệnh tay chân miệng ở trẻ em là bệnh truyền nhiễm do do virus Coxsackievirus A16 gây ra được xem là thể bệnh nhẹ, có khả năng tự khỏi và ít biến chứng. Bệnh nhân sẽ hồi phục sớm trong vòng 7 - 10 ngày mà không cần điều trị.
- Ngoài ra, bệnh tay chân miệng do virus Enterovirus 71 (EV71) được coi là nguy hiểm bởi thường kèm theo nhiều biến chứng khác dễ tử vong nhất. Các biến chứng về thần kinh, tim mạch, hô hấp có thể đe dọa sức khỏe và tính mạng trẻ do gây ra viêm màng não, viêm não.
- Ở Việt Nam năm nay, theo các chuyên gia của Bộ Y tế, đã ghi nhận có tới 21% trường hợp bệnh tay chân miệng do EV7 và nhiều ca tử vong vì bệnh viêm não xuất phát do EV71.
2. Triệu chứng nhận biết bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ
Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng phổ biến nhất là trẻ dưới 10 tuổi. Những trẻ em dưới 5 tuổi là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao. Với những trẻ càng nhỏ tuổi thì biểu hiện bệnh càng dễ bị nặng. Hiện bệnh tay chân miệng chưa có vắc - xin phòng bệnh. Vì vậy, khi có con nhỏ, đặc biệt là ở lứa tuổi 1-5 tuổi, cha mẹ cần quan tâm đến cách phòng bệnh, cách chữa bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ cùng những lưu ý khi có con nhỏ mắc bệnh tay chân miệng.
Bệnh tay chân miệng có thể dễ dàng lây truyền qua đường tiêu hóa hay tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ các bọng nước, phân, nước bọt hay dịch tiết mũi họng. Thời gian ủ bệnh tay chân miệng ở trẻ em từ 3 - 7 ngày.
Ở Việt Nam, bệnh tay chân miệng có thể xuất hiện ở bất cứ thời điểm nào trong năm. Trong đó, thời điểm từ tháng 3 - 5 và tháng 9 - 12 số ca trẻ em nhiễm tay chân miệng có xu hướng tăng rõ rệt.
Trẻ mắc tay chân miệng ở giai đoạn đầu sẽ xuất hiện các triệu chứng như: sốt, mệt mỏi, đau họng nhẹ, kém ăn...Tuy nhiên, các triệu chứng này lại dễ bị nhầm lẫn với bệnh viêm da bóng nước do nhiễm khuẩn, nhiễm virus hay bệnh thủy đậu.
Trong 1 - 2 ngày đầu nhiễm bệnh tay chân miệng trẻ em sẽ xuất hiện những nốt ban hồng có đường kính khoảng vài mm, nổi trên bề mặt da. Sau đó, các nốt ban này sẽ trở thành bóng nước.
Các vết loét phía trong miệng, trên đầu lưỡi, vòm miệng, lợi có thể bị lở loét, gây đau đớn mỗi khi nuốt. Cha mẹ cần đặc biệt chú ý để không bị nhầm lẫn với bệnh viêm loét miệng thông thường. Ngoài ra, các vết loét cũng có thể xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông hoặc cơ quan sinh dục ở trẻ.
3. Các giai đoạn phát triển của bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ
- Có 3 giai đoạn phát triển của bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ mà hầu như ca bệnh nào cũng sẽ phải trải qua
- Thể không điển hình , hay giai đoạn lâm sàng khi trẻ có dấu hiệu phát ban, loét miệng nhưng không rõ ràng, rất khó xác định được bệnh.
- Thể cấp tính có bốn giai đoạn điển hình, kéo dài 3 đến 10 ngày.
+ Giai đoạn ủ bệnh (3-7 ngày): Thương không có triệu chứng gì.
+ Giai đoạn khởi phát (Từ 1-2 ngày): Với các triệu chứng như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, biếng ăn, tiêu chảy vài lần trong ngày.
+ Giai đoạn bệnh toàn phát kéo dài từ 3 đến 10 ngày: Trẻ bị loét miệng mà vết loét phát triển đến đường kính 2-3 mm ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi. Các vết phát ban lan rộng và để lại vết thâm. Trẻ bị sốt nhẹ, nôn ói và có nguy cơ biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp. Trẻ sẽ tự khỏi sau 3 đến 5 ngày nếu là bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ do vi-rút coxsackievirus A16.
- Thể tối cấp: Bệnh dẫn đến suy tuần hoàn, suy hô hấp, hôn mê co giật dẫn đến tử vong. Thể bệnh này thường xuất phát do virus EV71.
4. Dấu hiệu trẻ bị bệnh tay chân miệng ở giai đoạn nặng cần nhập viện
Khi thấy trẻ bị tay chân miệng cha mẹ cần đưa trẻ đi khám càng sớm càng tốt để xác định mức độ bệnh và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất. Ngoài ra, cha mẹ cũng cần lưu ý những triệu chứng bệnh tay chân miệng thể nặng dưới đây:
* Quấy khóc liên tục kéo dài
Khi bị tay chân miệng, trẻ có thể quấy khóc cả đêm hoặc cứ ngủ từ 15 - 20 phút lại dậy và quấy khóc liên tục. Nhiều bậc phụ huynh cho rằng trẻ khóc vì bị đau do các nốt lở loét trong miệng. Nhưng thực tế, đây chính là dấu hiệu cảnh báo tình trạng nhiễm độc thần kinh ở giai đoạn sớm.
* Sốt cao liên tục không hạ
Khi bệnh tay chân miệng trẻ em trở nặng, trẻ có thể sốt trên 38,5 độ C liên tục hơn 48h và không tác dụng với thuốc hạ nhiệt paracetamol. Điều này cảnh báo mức độ viêm rất mạnh trong cơ thể trẻ dẫn đến nhiễm độc thần kinh. Khi đó, trẻ cần được 1 loại thuốc hạ sốt đặc biệt có chứa Ibuprofen theo chỉ định của bác sĩ.
* Hay giật mình
Đây chính là dấu hiệu cảnh báo tình trạng nhiễm độc thần kinh. Cha mẹ cần chú ý quan sát tần suất trẻ bị giật mình có thường xuyên hay không ngay cả khi trẻ đang chơi đùa.
Nếu thấy trẻ xuất hiện 1 trong 3 triệu chứng trên, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám tại những cơ sở y tế uy tín để được điều trị kịp thời.
5. Bệnh tay chân miệng ở trẻ em nên kiêng gì?
- Thường xuyên vệ sinh các món đồ chơi, vật dụng của trẻ và những nơi mà trẻ tiếp xúc, vui chơi
- Vệ sinh tay chân trước khi chơi cùng con.
- Cho trẻ ăn uống hợp vệ sinh, tránh ăn thức ăn kém vệ sinh và không rõ nguồn gốc. Vệ sinh cẩn thận những dụng cụ ăn uống của trẻ và không cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay với những người khác.
- Chất thải của bé phải được xử lý đúng nơi, hợp vệ sinh.
- Vệ sinh tay chân trước khi chơi cùng trẻ
Ngoài ra, cha mẹ cần chú ý kiêng một số điều sau
- Nhiều cha mẹ cho rằng khi bị bệnh tay chân miệng dẫn đến phát ban, trẻ cần kiêng ra gió, tiếp xúc với nước. Tuy nhiên, hai điều này không có cơ sở khoa học. Đảm bảo môi trường sạch sẽ, tránh để con tiếp xúc với không khí ô nhiễm và nước bẩn để bệnh không lan rộng.
- Không để con gãi, chọc vào bọng nước trên da.
- Không dùng muối, chanh hay loại thuốc liền da, chống viêm nào để giảm nổi mẩn ngứa mà không có chỉ định của bác sĩ.
- Điều quan trọng nhất mà cha mẹ cần nhớ chính là khi trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ là bệnh tay chân miệng, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để xét nghiệm và tư vấn phương pháp điều trị. Đây là cách nhanh nhất và an toàn nhất để bảo đảm sức khỏe cho con và tránh làm lây lan căn bệnh nguy hiểm này đến gia đình, người thân và cộng đồng.
6. Biện pháp phòng tránh bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ
- Thường xuyên rửa tay bằng xà bông dưới vòi nước chảy nhất là trước khi cho ăn uống, cho trẻ ăn, chế biến thức ăn, trước khi bế trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi làm vệ sinh và thay tã cho trẻ.
- Ăn uống hợp vệ sinh, ăn chín, uống sôi.
- Đảm bảo các vật dụng ăn uống phải được rửa sạch sẽ, tốt nhất nên ngâm bằng nước sôi trước khi sử dụng.
- Đảm bảo nguồn nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày.
- Không nhai, mớm thức ăn cho trẻ.
- Không để trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm đồ chơi.
- Không để trẻ dùng chung khăn tay, khăn giấy, các vật dụng ăn uống như cốc, chén, thìa, đĩa, bát, đồ chơi...
- Thường xuyên vệ sinh bề mặt các vật dụng tiếp xúc hàng ngày như dụng cụ học tập, đồ chơi, tay vịn cầu thang, tay nắm cửa, sàn nhà, mặt bàn/ghế...bằng các chất tẩy rửa thông thường.
- Cách ly trẻ với những người đang mắc bệnh hoặc nghi ngờ bị tay chân miệng.
- Trong 10 - 14 ngày đầu khi nhiễm miệng, cha mẹ cần cách ly trẻ tại nhà, không để trẻ đến trường học hay những nơi đông người.
Tay chân miệng ở trẻ có thể khỏi hoàn toàn mà không để lại di chứng. Tuy nhiên cha mẹ cần theo dõi, chăm sóc trẻ bị tay chân miệng cẩn thận để phòng ngừa biến chứng. Ngay khi phát hiện trẻ có các dấu hiệu bất thường, cha mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và xử lý.